Προσυμφωνημένος Διάλογος ή Κοινωνικός Αντίλογος
Δημήτρης Πετρόπουλος
Ηλεκτρολόγος Μηχανικός
Τόσο η πρόσφατη έναρξη του διαλόγου, όσο και οι προεκλογικές κυβερνητικές εξαγγελίες για την παιδεία προετοιμάζουν για μια σειρά ραγδαίες εξελίξεις γύρω από το ζήτημα αυτό. Οι εργαζόμενοι στο δημόσιο μηχανικοί σίγουρα επηρεάζονται από τις εξελίξεις στο χώρο αυτό πολλαπλά. Κυρίως γιατί τα αποτελέσματα της εκπαιδευτικής διαδικασίας στο πεδίο των επαγγελματικών δικαιωμάτων έχουν καθοριστικό ρόλο για το αντικείμενο της εργασίας μας. Επίσης γιατί το συνδικαλιστικό κίνημα πρέπει να έχει άποψη και να παρεμβαίνει σε τόσο κρίσιμα ζητήματα που αφορούν την κοινωνική αναπαραγωγή, πολύ περισσότερο σε μια στιγμή όπου διαφαίνεται η τάση περαιτέρω αλλαγών και τα ζητήματα αυτά βρίσκονται εκ των πραγμάτων στην επικαιρότητα.
Γνώμη μας είναι ότι η εκπαιδευτική πραγματικότητα εδώ και αρκετά χρόνια κινείται στους παρακάτω άξονες:
1. Κατακερματισμός και διαλυτοποίηση όσων επαγγελματικών δικαιωμάτων υπήρχαν μια προηγούμενη περίοδο, ως αποτέλεσμα κοινωνικών αγώνων και πιέσεων. Τα επαγγελματικά δικαιώματα που κατοχυρώθηκαν από κλάδους, όπως οι μηχανικοί και άλλοι, εξέφραζαν ένα συμβιβασμό μεταξύ της πολιτικής και κοινωνικής εξουσίας με τις διάφορες κοινωνικές κατηγορίες. Είχαν ως αποτέλεσμα ένα ορισμένο επίπεδο εργασιακών σχέσεων και αμοιβών καθώς και όψεις κοινωνικού ελέγχου του παραγόμενου προϊόντος. Η παραχώρηση βέβαια αυτή, από την πλευρά της πολιτικής εξουσίας, έγινε με τρόπο που άφησε ανοικτά πολλά προβλήματα όπως ο συντεχνιασμός που αναπτύχθηκε και οι διαχωρισμοί μεταξύ κατηγοριών εργαζομένων που επί της ουσίας έχουν κοινά συμφέροντα. Σήμερα η ρύθμισή τους πλέον περνάει ανοιχτά στην αγορά και στα συμφέροντα που ηγεμονεύουν σε αυτήν. Νόμος πλέον είναι τα ιδιωτικά συμφέροντα και όχι ο κοινωνικός έλεγχος, η ποιότητα, η αξιοπρέπεια στην εργασία. Η οδηγία 89/48 της Ε.Ε. καθώς και τα προεδρικά διατάγματα 165/2000 και 385/2002 (θέσπιση Συμβουλίου Αναγνώρισης Επαγγελματικών Ισοτιμιών) υποχρεώνουν την κατοχύρωση δικαιωμάτων μηχανικού σε απόφοιτους ακόμα και τριετών σχολών. Είναι προφανές ότι στο μέλλον, αν ισχύσουν όλα τα παραπάνω, θα έχουν προτεραιότητα πρόσληψης στο δημόσιο οι συγκεκριμένοι απόφοιτοι έναντι των αντιστοίχων των ελληνικών πολυτεχνείων λόγω υψηλότερης βαθμολογίας, κατοχής master κλπ. Ασκείται επιπλέον μια συστηματική πίεση τα πτυχία να προσαρμοστούν στο πρότυπο της Μπολόνια (3 χρόνια bachelor – 2 χρόνια master) και να καταστρατηγηθεί το ενιαίο και αδιαίρετο των πενταετών σπουδών. Τα ίδια τα πτυχία τείνουν να εξατομικευτούν και να αντιστοιχούν σε ατομικούς φακέλους «προσόντων» και πιστωτικών μονάδων και όχι σε κατοχυρωμένα και συλλογικά δικαιώματα.
2. Περιορισμός του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της εκπαιδευτικής διαδικασίας και ενίσχυση των ιδιωτικών της χαρακτηριστικών. Στο Λύκειο έχει εκτιναχθεί ο ρόλος των φροντιστηρίων και το κόστος τους (1 δις ευρώ ετησίως μόνο τα επισήμως καταγεγραμμένα), στη μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση κυριαρχούν τα ιδιωτικά ΙΕΚ, ενώ η συμφωνία ΠΑΣΟΚ και ΝΔ προετοιμάζει το έδαφος για την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων. Παράλληλα η ιδιωτικοποίηση αυτή καταγράφεται όχι μόνο με τη λειτουργία ιδιωτικών εκπαιδευτικών μηχανισμών που αντιμετωπίζουν την εκπαίδευση σαν εμπόρευμα προς πώληση (Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών), αλλά και με την «ιδιωτικοποίηση» των λειτουργιών και της δημόσιας εκπαίδευσης. Τη δημιουργία δηλαδή πολλών εξειδικευμένων τμημάτων σε κατακερματισμένα γνωστικά αντικείμενα, την αλλαγή των προγραμμάτων σπουδών σε «παραγωγικές» κατευθύνσεις, τη γενίκευση της σύμφυσης πανεπιστημίων και επιχειρήσεων. Κύριο επιχείρημα που χρησιμοποιείται: ο μύθος ότι φταίει η εκπαίδευση για την ανεργία, λες και αν η εκπαίδευση προσαρμοζόταν πλήρως στις ανάγκες της αγοράς θα λυνόταν το πρόβλημα της ανεργίας. Μέχρι και δημοσκοπήσεις ιδιωτικών εκπαιδευτικών φορέων χρησιμοποιούνται για να «τεκμηριώσουν» την παραπάνω θέση. Την ίδια στιγμή η υποχρηματοδότηση της δημόσιας εκπαίδευσης συνεχίζεται, με αποτέλεσμα μια σειρά πανεπιστημίων και ΤΕΙ να αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα λειτουργίας.
Οι κυβερνητικές εξαγγελίες αλλά και η συναίνεση μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων φαίνεται ότι εστιάζουν στις παρακάτω ρυθμίσεις:
· Ίδρυση «μη κρατικών – μη κερδοσκοπικών», δηλαδή ιδιωτικών πανεπιστημίων, από φορείς όπως η ΓΣΕΕ, η εκκλησία και άλλοι.
· Αξιολόγηση των πανεπιστημίων, έτσι ώστε μέσω του ελέγχου της χρηματοδότησης τους να πιέζονται να λειτουργήσουν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.
· Αναγνώριση ισοτιμίας για τα Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών, που λειτουργούν ως παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων. Αυτό θα έχει ως συνέπεια και την πλήρη κατοχύρωση επαγγελματικών δικαιωμάτων για τους απόφοιτους της αμφιλεγόμενης αυτής εκπαιδευτικής βαθμίδας.
· Περιορισμός μιας σειράς παροχών, όπως η κατάργηση της δωρεάν διανομής συγγραμμάτων, η ιδιωτικοποίηση των εστιών κλπ.
· Αυταρχικοποίηση της εσωτερικής ζωής των πανεπιστημίων, με μέτρα όπως ο περιορισμός της χρήσης του ασύλου, η φιλολογία για περιορισμό των «αιώνιων» φοιτητών, ακόμα και η στράτευση στα 18.
Ο διάλογος που αναπτύσσεται από την κυβέρνηση, μόνο σαν προσχηματικός μπορεί να χαρακτηριστεί. Η συμφωνία γύρω από τους παραπάνω άξονες δείχνει προαποφασισμένη και ο «διάλογος» μάλλον έχει ως στόχο τη νομιμοποίηση αυτών των κεντρικών κατευθύνσεων.
Το συνδικαλιστικό μας κίνημα πρέπει να αποκαλύψει τις επιπτώσεις που τα παραπάνω θα έχουν στη ζωή και τις σπουδές της νεολαίας, στην εργασία και στα δικαιώματα των σημερινών και μελλοντικών εργαζομένων και να σταθεί αλληλέγγυο στο εκπαιδευτικό κίνημα και στα αιτήματά του. Σε ό,τι μας αφορά πρέπει να διεκδικήσουμε:
· Το ενιαίο και αδιαίρετο των 5ετών πολυτεχνικών σπουδών με όλα τα επαγγελματικά δικαιώματα στο πτυχίο.
· Την κατοχύρωση και διεύρυνση των επαγγελματικών δικαιωμάτων, τόσο για τους απόφοιτους των πολυτεχνείων, όσο και για τους συναδέλφους των ΤΕΙ.
· Την αντιστοίχιση του πενταετούς διπλώματος των πολυτεχνείων με master.
· Το δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος με αύξηση των κονδυλίων για την παιδεία και την αύξηση των απολαβών των εκπαιδευτικών.
· Την πλήρη λειτουργία θεσμών επιμόρφωσης για τους διπλωματούχους μηχανικούς, που να έχει δημόσιο, δωρεάν, μόνιμο και καθολικό χαρακτήρα.
Φεβρουάριος 2005