Μελέτες
του δημοσίου: Νομιμοποίηση της
αυθαιρεσίας
«Καινούργια»
οικοδομήματα με «παλιά» υλικά
Άρχισε
την Τρίτη 18-1-2005 στην αρμόδια
κοινοβουλευτική επιτροπή η συζήτηση του
νομοσχεδίου «Ανάθεση
και εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων
εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών
υπηρεσιών και άλλες διατάξεις», στην
οποία ο εισηγητής υπουργός
ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. αφού επισήμανε τα μέχρι
σήμερα «κακώς κείμενα» της ισχύουσας
νομοθεσίας (δηλαδή του Ν.716/1977 και του Ν.3164/2003,
που ανεστάλη από τη ΝΔ πριν εφαρμοστεί),
ανέλυσε τα θετικά τού προς ψήφιση νόμου,
επισημαίνοντας ότι «το
νέο σχέδιο νόμου προτείνει σε γενικές
γραμμές (…) τη θεσμική κατοχύρωση της
διαδικασίας που βελτιστοποιεί την
ποιότητα των μελετών δημοσίων έργων, η
οποία αποτελεί τον κεντρικό
στόχο του νομοσχεδίου αλλά και την
ειδοποιό διαφορά του από το προϊσχύον
νομικό πλαίσιο. Πράγματι, για όλες τις
σημαντικές μελέτες ακολουθείται η
διαδικασία ενός αυστηρά καθορισμένου
διαγωνισμού ιδεών και συνακολούθων
λύσεων για την επιλογή της βέλτιστης,
κατά την πρώτη κρίσιμη φάση μίας μελέτης. Οι υπηρεσίες αναθέτουν την
προκαταρκτική μελέτη σε 3-5 αναδόχους,
ώστε η αναθέτουσα αρχή να έχει την
ευχέρεια να εκτιμήσει ορθότερα τις
διαθέσιμες τεχνικές λύσεις και να
επιλέξει την καλύτερη και οικονομικότερη».
Αυτό
και μόνον το απόσπασμα αποδεικνύει την (ηθελημένη;)
άγνοια του υπουργού για τις ισχύουσες
διατάξεις περί μελετών δημοσίου. Δεν
γνωρίζει, αλήθεια, ο κ. Σουφλιάς ότι αυτό
που επαγγέλλεται ως νέο, προβλεπόταν ως η κύρια
διαδικασία επιλογής μελετητή στον
ισχύοντα Ν.716/1977, που όμως σπανίως
εφαρμόστηκε; Παραθέτουμε τη σχετική
διάταξη, σε απλά ελληνικά, (άρθρο 11, παρ. 5 του Ν.716/1977,
περί επιλογής μελετητή μετά από
εκπόνηση προκαταρκτικών μελετών ή
εκθέσεων), για να γίνει φανερό –και
στους πλέον αφελείς– το μέγεθος της
παραπλάνησης:
«5. Μεταξύ των Γραφείων τα
οποία εκδηλώνουν ενδιαφέρον ο εργοδότης
επιλέγει, κατά την κρίση του, μετά από
αξιολόγηση των προσόντων αυτών, αριθμό
Γραφείων που συγκεντρώνουν τις
προϋποθέσεις για την ανάληψη της μελέτης.
Η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος
καθορίζει τον αριθμό των Γραφείων, τα
οποία κατ’ ανώτατο όριο επιλέγονται. Τα
παραπάνω επιλεγόμενα Γραφεία καλούνται
όπως μέσα σε τακτή προθεσμία, υποβάλλουν είτε ειδική προκαταρτική
μελέτη, για μείζονος σημασίας και ειδικά
έργα, είτε απλές προκαταρτικές εκθέσεις
για μικρότερης σημασίας έργα, όπως
ορίζει εκάστοτε η πρόσκληση, ώστε
να είναι δυνατή η εκτίμηση των
προτεινόμενων λύσεων και του
προϋπολογισμού του έργου. (…)
Μετά
την αξιολόγηση των υποβαλλόμενων κατά τα
παραπάνω προκαταρτικών μελετών ή
εκθέσεων
η μελέτη ανατίθεται
τελικώς στον υποβάλλοντα την αρτιότερη
από τεχνικής άποψης λύση. Για τις τρεις
(3) μόνο από τις υποβαλλόμενες κατά τα
παραπάνω ειδικές προκαταρτικές μελέτες,
αυτές που αξιολογούνται σαν αρτιότερες,
καταβάλλεται αμοιβή αναφερομένη στην
πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος (…)».
Τα
«νέα» εργαλεία και οι παλιές «δοκιμασμένες»
μέθοδοι
Ας αναρωτηθεί ο υπουργός γιατί
δεν εφαρμόστηκε η βασική αυτή διαδικασία
του ισχύοντος νομικού πλαισίου και ας
αφήσει τις κορώνες ότι το δικό του προϊόν
(ίδιο ακριβώς με το παλιό, στο θέμα αυτό)
θα «πουλήσει», από εδώ και πέρα,
περισσότερο. Είναι γνωστό σε όλους ότι, κατά
την 25ετή ισχύ του νόμου του Ν.716/1977, οι
αναθέτουσες αρχές όχι
μόνον δεν εφάρμοζαν αυτή την (κύρια)
διαδικασία αλλά προσπαθούσαν να
παρακάμπτουν ακόμα και την απλούστατη
διαδικασία του άρθρου
11, παρ. 7,
δηλαδή της απευθείας
επιλογής με αξιολόγηση μόνον της
εμπειρίας και του διαθέσιμου χρόνου για
τη σύνταξη της μελέτης. Στην πράξη
γίνονταν «απευθείας αναθέσεις»,
χωρίς καμία διαδικασία, είτε με τη
δυνατότητα που παρείχαν κατοπινές
νομοθετικές παρεκκλίσεις είτε και
εντελώς παράνομα. Γιατί, άραγε, τώρα να
αλλάξουν τα πράγματα ως προς το θέμα αυτό;
Επειδή το νέο νομοσχέδιο έχει κατατεθεί
στη Βουλή με τους νέους χαρακτήρες
γραμμάτων (fonts)
τύπου Tahoma;
Για
μας είναι ηλίου φαεινότερο ότι η
διαδικασία που θα εφαρμοστεί κατά κύριο
λόγο -απ’ όλο το νόμο, αν αυτός ψηφιστεί-
θα είναι αφενός μεν το «σωτήριον» άρθρο
8 για «συμφωνίες–πλαίσιο» με ιδιώτες
μελετητές που θα παρέχουν υπηρεσίες «όταν
πρόκειται να παραχθεί σύνολο ομοίων
μελετών ή υπηρεσιών, για τις οποίες δεν
είναι γνωστά εκ των προτέρων στοιχεία» και
αφετέρου το νέο και «πονηρόν» άρθρο
19 με τίτλο "Μελέτες
εργολαβικών συμβάσεων", που νομιμοποιεί
ευθέως και χωρίς περιορισμούς τη μέχρι
σήμερα ευρέως χρησιμοποιούμενη πρακτική
να εκπονεί ή να τροποποιεί τη μελέτη (κατά
το δοκούν) ο εργολάβος που πρόκειται να
εκτελέσει ή εκτελεί δημόσιο έργο. Δεδομένης
μάλιστα της πιεστικής ανάγκης για
απορρόφηση των κονδυλίων της ΕΕ που
κινδυνεύουν να χαθούν, θα επανέλθει
θριαμβευτικά η «μελέτη-κατασκευή»,
που μαζί με τις «συμβάσεις
παραχώρησης», θα αποτελέσουν τα βασικά
συστήματα παραγωγής δημοσίων έργων, στα
οποία, βέβαια, οι μελέτες εκπονούνται -με
συνοπτικές διαδικασίες- από τους
εργολάβους.