«Συμφωνίες (στο) πλαίσιο» της υποκρισίας

 

 

Ο ν.716/77: από την «απευθείας επιλογή» στην …«απευθείας ανάθεση»

Ο ισχύων ακόμη νόμος 716/77 προβλέπει -ως γνωστόν- τρεις τρόπους ανάθεσης των μελετών των έργων του δημοσίου, αφού πρώτα δημοσιευτεί σχετική πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος:

α)   Επιλογή μελετητή μετά από εκπόνηση προκαταρκτικών μελετών ή εκθέσεων (άρθρο 11, παρ. 5).

β)   Επιλογή μελετητή μετά από διαγωνισμό ιδεών ή προσχεδίων (άρθρο 11, παρ. 6).

γ)   Απευθείας επιλογή με αξιολόγηση μόνον της εμπειρίας και του διαθέσιμου χρόνου για τη σύνταξη της μελέτης (άρθρο 11, παρ. 7).

Ποια όμως ήταν η τύχη που επιφύλαξε σ’ αυτές τις διαδικασίες η πραγματικότητα κατά την 25ετή ισχύ του νόμου; Εφαρμόστηκε, σχεδόν αποκλειστικά, η τελευταία διαδικασία, που χαρακτηρίστηκε μάλιστα έντονα και από φαινόμενα διαπλοκής κατά τη διαδικασία αξιολόγησης. Το χειρότερο όμως ήταν ότι οι αναθέτουσες αρχές προσπαθούσαν να παρακάμπτουν και αυτόν ακόμα το νόμιμο τρόπο, αναθέτοντας «απευθείας», χωρίς καμία διαδικασία, είτε με τη δυνατότητα που τους παρείχαν κατοπινές νομοθετικές παρεκκλίσεις είτε και εντελώς παράνομα. Για κάποιους δε φορείς, όπως οι Α.Ε. του δημοσίου αλλά και η πλειοψηφία των Δήμων, η εξαίρεση από το νόμο έγινε κανόνας.

Η αδιαφάνεια και η φαυλότητα που επικράτησαν υπονόμευσαν το νόμο, επέτρεψαν την επικράτηση της αντίληψης και πρακτικής περί απαξίας της μελέτης και απέκλεισαν την πλειοψηφία των συναδέλφων απ’ αυτό το επαγγελματικό πεδίο. Τα αποτελέσματα για το τελικά παραγόμενο έργο, προφανή: ανεπαρκείς μελέτες, ομηρία της ποιότητας της κατασκευής από τον εργολάβο, αλλαγές αντικειμένου, υπερβάσεις προϋπολογισμών και γενικώς η γνωστή κακοδαιμονία στα δημόσια έργα.

Το νέο νομοσχέδιο και οι …«φιοριτούρες» του

Ένας ακόμα υπουργός ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. διακηρύσσει ότι θα αντιμετωπίσει με νέο νόμο την κακοδαιμονία αυτή. Στην εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου που καταθέτει ο κ. Σουφλιάς εκφράζεται η πρόθεση να παρασχεθούν στην αναθέτουσα αρχή τα εργαλεία για την καλύτερη αποσαφήνιση του αντικειμένου και του προϋπολογισμού του. Με ποιον τρόπο; Θεσπίζοντας διαδοχικά και διακριτά μεταξύ τους στάδια επιλογής, που περιγράφονται στα άρθρα 5, 6 και 7 και είναι τα εξής:

α)   Πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για τη σύνταξη προκαταρκτικής μελέτης, με σκοπό την επιλογή 3 έως 5 μελετητών.

β)   Σύνταξη των προκαταρκτικών μελετών από τους επιλεγέντες, αξιολόγηση και επιλογή ενός, ο οποίος συντάσσει την προμελέτη.

γ)   Προκήρυξη διαγωνισμού για τη σύνταξη της οριστικής μελέτης, επιλογή ενός μελετητή μετά από αξιολόγηση της τεχνικής και οικονομικής προσφοράς των ενδιαφερομένων.

Πρόκειται για μια διαδικασία εξαιρετικά πολύπλοκη, ασύμφορη και χρονοβόρα. Αν οι δημόσιοι φορείς αντιμετωπίζουν μέχρι σήμερα τον ισχύοντα νόμο ως σκόπελο προς αποφυγήν, οι νέες διαδικασίες δεν μπορεί παρά να τους προκαλέσουν φρίκη και δέος.

Και αναρωτιέται κανείς: πώς με τέτοια εργαλεία θα αντιμετωπιστεί η πιεστική ανάγκη για απορρόφηση των κονδυλίων της Ε.Ε. που κινδυνεύουν να χαθούν;

 Το άρθρο 8: μίζες …ορισμένου χρόνου

Απάντηση στο εύλογο αυτό ερώτημα δίνει το «σωτήριο» άρθρο 8 του νομοσχεδίου για «συμφωνίες – πλαίσιο». Με αυτό δίνεται η δυνατότητα στους φορείς να συνάπτουν συμβάσεις με έναν ή περισσότερους ιδιώτες μελετητές, για διάστημα μέχρι 4 χρόνων, για μελέτες ή υπηρεσίες «για τις οποίες δεν είναι γνωστά εκ των προτέρων στοιχεία». Οι «πάροχοι» επιλέγονται με έναν βασικό διαγωνισμό με αξιολόγηση της τεχνικής προσφοράς τους (πάνω σε ποιο συγκεκριμένο αντικείμενο άραγε;) και της οικονομικής προσφοράς τους με βάση μια προεκτιμώμενη αμοιβή για όλες τις μελλοντικές υπηρεσίες που θα παρέχουν (!!!). Όπως αναφέρει και η εισηγητική έκθεση, η διαδικασία αυτή «διευκολύνει τις αναθέτουσες αρχές να αποφεύγουν τους αλλεπάλληλους διαγωνισμούς για τη λήψη υπηρεσιών ομοίων κατ’ αντικείμενο και που δεν είναι εκ των προτέρων γνωστές οι ποσότητες ή ο χρόνος που θα καταστούν αυτές αναγκαίες». Η αναθέτουσα αρχή δηλαδή, με δεδομένο ένα «στοκ» έργων, θα δημιουργεί ένα «στοκ» μελετητών, έτοιμων -όποτε τους χρειαστεί- να συνάψουν τις επιμέρους συμβάσεις και να παράσχουν τις υπηρεσίες τους με την ήδη συμφωνημένη αμοιβή.

Και προκύπτει το επόμενο εύλογο ερώτημα: γιατί άραγε ο φορέας, που θα θελήσει να πραγματοποιήσει κάποιο έργο, να επιλέξει τον κυκεώνα των άρθρων 5, 6 και 7, αφού μπορεί πολύ εύκολα να «ξεμπερδέψει» με το άρθρο 8, δηλαδή να κάνει περίπου ό,τι έκαναν μέχρι τώρα οι περισσότεροι φορείς του δημοσίου; Είναι ηλίου φαεινότερο ότι απ’ όλον το νόμο -αν αυτός ψηφιστεί- το άρθρο 8 είναι αυτό που θα εφαρμοστεί κατά κύριο λόγο. Αποδεικνύεται έτσι ότι όλες οι προηγούμενες πολύπλοκες διαδικασίες είναι απλώς οι «φιοριτούρες» του νομοσχεδίου που ρίχνουν στάχτη στα μάτια.

Οι συνέπειες της πολιτικής αυτής θα είναι καταιγιστικές για το σύστημα παραγωγής των έργων:

α)   Θα χαθεί πλέον η οποιαδήποτε ελπίδα για αναβάθμιση και επάρκεια των δημοσίων υπηρεσιών, που ουσιαστικά σημαίνει πλήρη κατάργηση της έννοιας του δημοσίου συμφέροντος.

β)   Θα μεταφερθούν τεράστιες ευθύνες στους τεχνικούς δημοσίους υπαλλήλους, των οποίων ο ρόλος θα περιοριστεί στο να σφραγίζουν ανεξέλεγκτα προϊόντα.

γ)   Θα επέλθει μια δραματική αναδιάταξη του μελετητικού δυναμικού με την περαιτέρω συγκέντρωση της δραστηριότητας σε μεγάλες μονάδες, που θα έχουν την ευελιξία να προσφέρουν παντός είδους υπηρεσίες με συμπίεση του κόστους και με το μοίρασμα του αντικειμένου σε υπεργολαβίες ημετέρων. Δεν θα μιλάμε πια για «γραφεία μελετών», αλλά «για εταιρείες μελετών».

δ)   Θα γενικευτεί η διαπλοκή μεταξύ κυρίου του έργου–μελετητών–εργολάβων μέσα σε τέτοιες συνθήκες αδιαφάνειας και απουσίας ενιαίων και αυστηρών κανόνων. Οι μίζες «ανά μελέτη» θα δώσουν τη θέση τους στις μίζες …«ορισμένου χρόνου».

ε)   Θα πέσει ακόμα περισσότερο η ποιότητα των μελετών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το τελικά παραγόμενο έργο.

Αυθαιρεσία με τη …βούλα

Συμπερασματικά, με τη γενικευμένη χρήση της διαδικασίας για «συμφωνίες – πλαίσιο», θα νομιμοποιηθεί η σημερινή αυθαιρεσία στις αναθέσεις μελετών. Αυτός -κατά τη γνώμη μας- είναι ο κύριος στόχος του νομοσχεδίου, στόχος που θα πρέπει να αποκαλυφθεί και να αποκρουστεί από το σύνολο των μηχανικών και των φορέων τους.

 

<<Αρχική Σελίδα